Ένα λεύκωμα του 1927 στα Κύθηρα

Προ ημερών έπεσε στα χέρια μου ένα λεύκωμα μιας μαθήτριας του Γυμνασίου Κυθήρων του 1927. Είναι ένα πολύ όμορφο χειροποίητο τετράδιο με πολλά φύλλα συρραμμένα με σπάγκο και το σκληρό εξώφυλλο είναι χοντρό χαρτόνι με βελούδινη επένδυση. Πάνω στο βελούδο η κοπέλα κέντησε με ριζοβελονιά. Τα φύλλα του λευκώματος είναι στολισμένα με ζωγραφιές, ή με εκείνα τα αξέχαστα καντράκια των παιδικών μας χρόνων, που παρίσταναν παιδάκια σε ονειρικά τοπία, λουλούδια, ερωτιδείς, καρδιές, πουλάκια κ.α.

Αυτά τα λευκώματα τα είχαν σε μεγάλη υπόληψη την εποχή εκείνη και περνούσαν από χέρι σε χέρι μεταξύ των φίλων και συμμαθητών για να γράψουν στίχους, στους οποίους τονίζουν την αξία του λευκώματος, που κάποτε θα γίνει πηγή ωραίων αναμνήσεων. Τονίζουν επίσης τη μεγάλη αξία της ζωής, που λέγεται φιλία και ενώνει τους νέους με δεσμούς άρρηκτους εκείνη την εποχή. «Εις τους ανθώνας φθείρονται τα άνθη και τα ία, εν μόνον μένει αιώνια, η αληθής φιλία»

Κάποτε οι στίχοι θυμίζουν τις μελαγχολικές σκέψεις που έκαναν οι αντιγραφείς χειρογράφων το μεσαίωνα «Η μεν χειρ η γράψασα σήπεται τάφω» «Η χειρ η ταύτα γράφουσα θα βυθιστεί στο χώμα, τα δε αυτής γραφούμενα θα μένουν στον αιώνα» Στο πρώτο φύλλο του λευκώματος η οικοδέσποινα «η κτήτωρ» κάνει προσκλητήριο στις φίλες να γράψουν. Οι φιλοξενούμενοι στο λεύκωμα γράφουν άφθονα παινέματα για τα σωματικά και ψυχικά χαρίσματα της κτήτορος και της ζητούν να μην τους λησμονήσει ποτέ, ενώ την διαβεβαιώνουν για την αγάπη που τρέφουν γι αυτήν.

Πολλές φορές στο λεύκωμα απαντά το προσφιλέστατο στη λογοτεχνία από την αρχαία εποχή θέμα «του αδυνάτου» «Όταν θα παύσει η μυγδαλιά λευκό να κάνει άνθος και η αηδών στην ερημιά να κελαηδεί με πάθος, τέλος όταν το αίμα μου στις φλέβες σταματήσει, τότε και η καρδούλα μου θε να σε λησμονήσει»

Τα μεγαλύτερα αδέλφια καμμιά φορά δίνουν συμβουλές «Φεύγε τους κολακεύοντας από κακοπραγίας, αγάπα δε τους λέγοντας ορθά ακολακεύτως. Κάλλιον να σ’ εντρέπονται παρά να σε φοβούνται, γεννά γαρ σέβας η ντροπή, ο φόβος έχει μίσος……»