Αρωνιάδικα, το χωριό των Χαλκιάδων
Τα Αρωνιάδικα είναι ένας πολύ ενδιαφέρων παραδοσιακός οικισμός στα Κύθηρα, στην περιφέρεια του Καστρίσου. Το ντιστρέτο Καστρίσο το 18ο αι. περιελάμβανε τα Αρωνιάδικα, Καστρισιάνικα, Μητάτα, Αλοϊζιάνικα, Κυπέρι (Φριλιγκιάνικα), Πιτσινάδες, Κομηνιάνικα (Περλεγκιάνικα, Ντουριάνικα), Δρυμωνάρι (Κυπριωτιάνικα) και άγιο Θεόδωρο.
Η παράδοση λέει, ότι ο συνοικισμός των Αρωνιαδίκων δημιουργήθηκε από κατοίκους της Παλιόχωρας που διασωθήκανε από την καταστροφή της Παλιόχωρας από το Βαρβαρόσα το 1537. Το επώνυμο Αρώνης κυριαρχούσε στο Χωριό πάνω από 2 αιώνες.
Σήμερα επικρατούν τα παρωνύμια των Αρώνηδων που είναι πατρωνυμικά και μητρωνυμικά, π.χ. ο γιος του Παναγιώτη είναι ο Αρώνης- Παναγιωτόπουλος, ο γιος της Μαριέτας είναι ο Αρώνης-Μαριέτης, ο γιος της Τσιτσίλιας είναι ο Αρώνης-Τσιτσίλιος κ.ο.κ.
Το χωριό είχε περί τα 200 άτομα κατά το 18ο αι. σε 3 ενορίες, στο Σωτήρα, στον Αρχάγγελο και στον άγιο Χαράλαμπο στα Γερακιτιάνικα. Το 19ο αι. ο πληθυσμός αυξήθηκε και αναπτύχθηκε σε 3 συνοικίες. Οι κατοικίες είναι μονώροφες και διώροφες σε πυκνή δόμηση με διαβατικά, εξωτερικές πέτρινες σκάλες, περιθυρώματα τοξωτά ή ορθογώνια με πωρόλιθο ή αμυγδαλόπετρα, ισόγεια βόλτα με φουρνόσπιτα, πατητήρια, αποθήκες, εργαστήρια και βοηθητικούς χώρους. Παλιά το χωριό φημιζόταν για τους τεχνίτες χαλκιάδες, οι οποίοι έφτιαχναν όλα τα γεωργικά εργαλεία (τσάπες, τσαπόνια, αξίνες, φτυάρια) αλλά και όλα τα σιδερικά τα απαραίτητα για το νοικοκυριό και για την οικοδομή.
Από τις προσωπικότητες που ανέδειξε το χωριό να αναφέρομε το Γεώργιο Αρώνη-Παναγιωτόπουλο, βουλευτή στην Ιόνιο Βουλή και αγωνιστή για την Ένωση, καθώς και το Μανώλη Αρώνη, το διάσημο καθηγητή φυσικό- χημικό στο πανεπιστήμιο του Σίδνεϋ, με διεθνή αναγνώριση, που μεταξύ άλλων ίδρυσε και χρηματοδότησε πανεπιστημιακή έδρα Ν.Ελληνικής φιλολογίας στο Σίδνεϋ. Σήμερα το ίδρυμα Αρώνη από την Αυστραλία πολλαπλώς ευεργετεί τα Κύθηρα. Τα Αρωνιάδικα, αγαπημένος προορισμός και καταφύγιο πνευματικών ανθρώπων όπως ο καθηγητής κ. Χρήστος Γιανναράς, μπορεί να αναδειχθούν με προσεκτικές παρεμβάσεις και αποκαταστάσεις σε ένα λαμπρό δείγμα οικισμού του 17ου, 18ου αι. στα Κύθηρα.
[…] Αρωνιάδικα είναι ένας παραδοσιακός οικισμός με έξοχα δείγματα […]