Ο Ιωάννης ο Θεολόγος στα Κύθηρα

Ο περιηγητής AEGIDIUS VAN EGMONT στις ταξιδιωτικές σημειώσεις που κράτησε κατά το πέρασμά του στα Κύθηρα το 18ο αι. γράφει μεταξύ άλλων «……Στο νησί υπάρχει μια σπηλιά που έχει μήκος μισό μίλι κι επειδή οι κάτοικοι πιστεύουν ότι ο άγιος Ιωάννης άρχισε να γράφει σ’αυτήν την Αποκάλυψή του, έχουν χτίσει εκεί ένα μοναστήρι……»

Πρόκειται για το εντυπωσιακό σπήλαιο του αγίου Ιωάννου στον Εγκρεμνό, κοντά στο Καψάλι, στο οποίο κατά την παράδοση παρέμεινε για κάποιο διάστημα ο Θεολόγος και το οποίο αρχικά καθιερώθηκε επ ονόματι του Θεολόγου. Σήμερα τιμάται επ’ονόματι του Προδρόμου. Ναοί του αγίου Ιωάννου του Θεολόγου στα Κύθηρα είναι οι εξής:
Θεολόγος στα Τριφυλλιάνικα
Θεολόγος στις Πιτσινάδες
Θεολόγος στο Λαχνό
Θεολόγος στο Κάστρο Μυλοποτάμου
Θεολόγος στη Χώρα
Θεολόγος στη Χαμηλή

Ο ναός της Χώρας σύμφωνα με την εντοιχισμένη κτητορική επιγραφή χτίστηκε το 1626 από τον αφέντη Τζουάννε Φατσέα και το γιο του Λοδοβίκο. Η εικόνα του Θεολόγου με ασημένια επένδυση είναι της ιδίας περιόδου και φέρει την εξής επιγραφή «ΔΕΗΣΙΣ ΤΩΝ ΔΟΥΛΟΝ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΤΖΟΥΑΝΕ ΚΑΙ ΛΟΝΤΕΒΙΚΟΥ ΦΑΤΣΕΩΝ ΚΕ ΤΟΝ ΤΕΚΝΟΝ ΑΥΤΩΝ. ΧΕΙΡ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΣΙΝΥΟΛΟ ΧΡΙΣΟΦΟΣ» Ο ναός λειτούργησε σαν ενορία μέχρι τον 20ό αι. και αρχικά εφημέριοι του ναού ήσαν από την οικογένεια των κτητόρων. Η αίγλη που είχε κάποτε ο ναός διαφαίνεται από παλιά ινβεντάρια, όπου οι μερτικάτορες και γιους πατρονοτάριοι του ναού καταγράφουν λεπτομερώς εκτός από την ακίνητη περιουσία και τα πολύτιμα ιερά σκεύη, ασημικά, εικόνες, βαρύτιμα υφάσματα δαμασκηνιά, βελούδα, ορμιζένια, ρεκαμάδα με το χρυσάφι, κ.α. Μεταξύ των κειμηλίων του ναού είναι και η Παναγία η Μεσοπαντίτισσα, αφιέρωμα προσφύγων που ήρθαν στα Κύθηρα από την Κρήτη το 1669 με την άλωση του Χάνδακα από τους Τούρκους. Σήμερα ο ναός είναι παρεκκλήσιο του Μητροπολιτικού ναού του Εσταυρωμένου.